Khalaj, which is spoken in the villages of Markazi and Qom provinces of Iran, is very important for Turkic Studies in terms of the archaic features it preserves. Khalaj also provides important data in the field of language contacts. Spoken in a limited area, Khalaj has interacted with both Turkic and other languages. This study deals with the Khalaj-Oghuz language contacts in Talkhab village located in the borders of the Markazi province. The Khalaj people, who have been moving in a wide area for centuries until they came to the geography they live in today, came into contact with Oghuz peoples in different regions. It is possible to see the traces of this contacts in Khalaj. The present study aims to add dimension to these traces, which are also discussed in the works of Gerhard Doerfer and Semih Tezcan. Because almost no study has focused on what kind of linguistic contact exists between these languages today. In order to better understand the current state of the Khalaj-Oghuz language contacts, data collected from Talkhab, where Khalaj and Oghuz Turks live together, are used. When the data obtained from the participants living in this village are analysed, it is seen that Oghuz language has a strong influence on the Khalaj. The Oghuz influence on Khalaj is analysed in two layers in study. In the first layer, the influence of Old Oghuz is analysed, while in the second layer the current influence is discussed. The data show that the influence is mostly in the vocabulary. In addition, it is determined that the phonological and morphological features of Oghuz are copied in the Khalaj spoken in Talkhab. The copying of morphological and morphosyntactic features, which are relatively difficult to copy from one language to another, from Oghuz to Khalaj shows the degree of influence. This influence is asymmetrical from Oghuz to Khalaj. It was also found that Khalaj does not influence Oghuz in this region. The data obtained in the study are analysed according to Lars Johanson's code-copying theory based on Turkic language contacts.

Khalaj, Oghuz languages, language contacts, Talkhab dialect

İran’ın Merkezi ve Kum vilayetlerine bağlı köylerinde konuşulan Halaçça, koruduğu eskicil özellikler açısından Türklük Bilimi araştırmaları için çok önemlidir. Halaçça, aynı zamanda dil ilişkileri alanına da önemli veriler sağlamaktadır. Sınırlı bir bölgede konuşulan Halaçça hem Türk dilleri hem de diğer dillerle etkileşim içinde olmuştur. Bu çalışma, Merkezi vilayeti sınırları içerisinde yer alan Telhab Köyü’ndeki Halaçça-Oğuzca dil ilişkilerini ele almaktadır. Bugün yaşadıkları coğrafyaya gelene kadar yüzyıllar boyunca geniş bir alanda hareket halinde oldukları tarihi kaynaklardan takip edilen Halaçlar, farklı bölgelerde Oğuz halklarıyla temas kurmuştur. Bu temasın izlerini Halaççada görmek mümkündür. Eldeki çalışma, Gerhard Doerfer ve Semih Tezcan’ın çalışmalarında da ele alınan bu izlere boyut kazandırma amacını taşımaktadır.  Çünkü bu diller arasında günümüzde ne tür bir dil ilişkisi olduğu neredeyse hiçbir çalışmanın odağında yer almamıştır. Halaçça-Oğuzca dil ilişkilerinin günümüzdeki durumunu daha iyi anlayabilmek için Halaç ve Oğuz Türklerinin bir arada yaşadığı Telhab Köyü’nden derlenen veriler kullanılmaktadır. Bu köyde yaşayan katılımcılardan elde edilen veriler incelendiğinde Halaçça üzerinde Oğuzcanın yoğun etkisi görülmektedir. Halaççadaki Oğuzca etki, çalışmada iki katmanda incelenmektedir. Birinci katmanda Eski Oğuzcanın etkisi ele alınırken ikinci katmanda güncel etkiye değinilmektedir. Veriler, etkinin daha çok söz varlığında olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte Telhab’da konuşulan Halaççada, Oğuzcanın ses ve biçim özelliklerinin de kopyalandığı tespit edilmiştir. Bir dilden diğer dile kopyalanması görece zor olan biçim ve biçimsözdizimsel özelliklerin Oğuzcadan Halaççaya kopyalanması etkinin derecesini göstermektedir. Bu etki Oğuzcadan Halaççaya asimetrik bir özellik göstermektedir. Halaççanın bu bölgede Oğuzcayı etkilemediği de tespit edilmiştir. Araştırmada elde edilen veriler Lars Johanson’un Türkçe dil ilişkilerinden yola çıkarak ortaya koyduğu kod kopyalama teorisine göre değerlendirilmektedir.

Halaçça, Oğuz dilleri, dil ilişkileri, Telhab ağzı