Mankurt ve közkaman, son yıllarda Türk siyasetçileri tarafından artan bir sıklıkla dile getirilen ve Türk basınında da buna paralel olarak yer bulan kavramlardır. Köken olarak incelendiğinde her iki kavramın da Manas Destanı’ndan türetildiğini söylemek mümkündür. Günümüzde halen güncelliğini koruyan mankurt ve közkaman kavramları ve kavramların anlam bulduğu hikayeler, günümüz siyasal ve kültürel dünyasını anlamlandırmada önemli fırsatlar sunmaktadır. Bu çalışmada temel amaç, Manas Destanı’ndan günümüze gelen mankurt ve közkaman kavramlarının ne anlam ifade ettiğini, günümüzde hangi bağlamlarda kullanıldığını ve bu bağlamların Türk basınındaki yansımalarını ortaya koymaktır. Yapılan alan yazın taramasında, mankurt ve közkaman kavramlarının sıklıkla edebiyat bağlamında incelendiği, kavramların siyasal boyutlarının ve basındaki yansımalarının genellikle görmezden gelindiği tespit edilmiştir. Çalışma bu durumu sorunsal olarak değerlendirmektedir. Medya, birey ve toplumların bilgilenmesinde, bilinçlenmesinde, kolektif hafızanın gelecek kuşaklara aktarılmasında ve bireylerin tutum ve davranışlarının biçimlenmesinde günümüzün en önemli aygıtları arasında yer almaktadır. Bu doğrultuda kavramların medyadaki yansımalarının incelenmesi, kavramların orijinal anlamlarıyla kullanılıp kullanılmadığının tespit edilmesi, kavramların içeriğinin ve taşıdığı nasihatlerin gelecek nesillere doğru bir şekilde aktarılmasında oldukça önemlidir. Bu kapsamda, Türkiye’de 2015 - 2020 yılları arasında mankurt ve közkaman kavramlarının, farklı ideolojik yayıncılık anlayışına sahip, Yeniçağ, Yeni Şafak, Sabah, Hürriyet, Cumhuriyet ve Evrensel gazetelerindeki temsilleri, Teun Van Dijk’ın geliştirdiği eleştirel söylem analizi metoduna uygun olarak çözümlenmiştir. Elde edilen verilere göre, kavramlar milliyetçi söylem içerisinde bir unsur olarak kullanılmakta, terör unsurlarına karşı kamuoyu bu kavramlarla uyarılmakta, ülkesini ve kültürünü küçümseyen, emperyalist devletlere kendi ülkesini kötüleyen kişi veya kişiler mankurt ve közkaman olarak nitelenmektedir. Ayrıca çalışmadan elde edilen verilere göre, kavramın kullanıldığı gazetenin siyasal duruşu yine kavramların aktarılış biçimini etkilemiştir.

Mankurt, Közkaman, Manas Destanı, Aytmatov, Eleştirel söylem analizi

Mankurt and kozkaman are concepts that have been expressed with increasing frequency by Turkish politicians in recent years and have found a parallel place in the Turkish press. When examined in terms of origin, it is possible to say that both concepts are derived from the Epic of Manas. The concepts of mankurt and kozkaman, which are still up-to-date today, and the stories in which the concepts make sense, offer important opportunities to make sense of today's political and cultural world. The main purpose of this study is to reveal what the concepts of mankurt and kozkaman from the Epic of Manas mean, in which contexts they are used today and the reflections of these contexts in the Turkish press. In the existing literature, mankurt and kozkaman concepts are frequently examined in the context of literature, and the political dimensions of the concepts, their reflections in the press generally ignored. The study evaluates this situation as problematic. The media is among the most important devices of today in informing and raising awareness of individuals and societies, transferring the collective memory to future generations and shaping the attitudes and behaviors of individuals. In this direction, it is very important to examine the reflections of the concepts in the media. In this context, the representations of the concepts of mankurt and kozkaman between the years 2015 - 2020 in Turkish newspapers Yeniçağ, Yeni Şafak, Sabah, Hürriyet, Cumhuriyet and Evrensel, which have different ideological publishing understanding, have been analyzed in accordance with the critical discourse analysis method developed by Teun Van Dijk. According to the data obtained, the concepts are used in conjunction with nationalist discourses, the public is warned against the "terrorist elements" with these concepts, the person or people who belittle their country and culture, and denigrate their own country to the "imperialist states" are described as mankurt and közkaman. In addition, according to the data obtained from the study, the political stance of the newspaper also affected the way the concepts were conveyed.

 Mankurt, Kozkaman, Epic of Manas, Aytmatov, Critical discourse analysis