Kavram karikatürleri, günlük hayattaki bilimsel bir olayla ilgili fikirleri karikatürsel olarak karakterler yardımıyla sunan, tartışma biçiminde oluşturulmuş konu ile ilgili zıt düşünceleri içeren görsel çizimlerdir. Ülkemizde Fen bilimleri eğitim programının yapılandırmacı yaklaşım ve felsefesi göz önüne alındığında bu yıllarda çocuklara sunulan kavram karikatürleri gibi destekleyici ve zengin öğretim yöntemleri onların bilimsel kavramları anlamlandırmalarını kolaylaştıracaktır. Bu çalışmada ortaya koyulan sonuçlar ile ilkokul ve ortaokul fen eğitiminde karikatürlerin kullanılmasının, bilimi anlamlı, ilgili ve öğrenciler için erişilebilir kılmanın bir yolu olması ve bilime olan ilginin artmasına da yardımcı olması açısından önemli olduğu düşünülmektedir.  Bu çalışmada Türkiye’de ilkokul ve ortaokul düzeyinde fen öğretiminde karikatür veya kavram karikatürü kullanımı hakkında yapılmış araştırmaların betimsel içerik analizinin yapılması amaçlanmıştır. Çalışmanın örneklemini 39 araştırma oluşturmaktadır. 23 yüksek lisans tezi, 15 makale ve 1 doktora tezinin incelendiği çalışmada, araştırmaların daha kolay analiz edilebilmesi adına A1, A2, … A39 şeklinde kodlamalar yapılmıştır. Ulaşılan bulgular belirli kategorilere ayrılarak tablo ve grafiklerle verilmiştir. Çalışma sonucunda araştırmaların sıklıkla “Fen öğretiminde karikatür kullanımının katılımcıların akademik başarıları üzerindeki etkisini belirlemek” amacı ile yapıldığı görülmüştür. Araştırmaların yöntemlerine göre en fazla nicel yöntemlerden yarı deneysel ve deneysel yöntemlerin kullanıldığı belirlenmiştir. Analize tabi tutulan araştırmaların çalışma grupları dağılımları incelendiğinde araştırmaların örneklemlerinin en fazla 7. sınıf düzeyinde öğrencilerden oluştuğu görülmüştür. Konu alanlarına göre analiz edildiğinde araştırmada en fazla “Canlılar ve Yaşam” konu alanı üzerinde çalışıldığı tespit edilmiştir. Araştırmaların yapılma sürelerine bakıldığında sıklıkla 4-6 hafta arasında yapıldığı, ortak sonuçlarının ise en fazla “Fen eğitiminde karikatür kullanımının katılımcıların akademik başarılarını olumlu yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.” olduğu belirlenmiştir. Çalışmanın, fen öğretiminde karikatür ve kavram karikatürü üzerine yapılmış araştırmaları bir araya getirerek sunması nedeniyle alanda çalışma yapacak araştırmacılara organize bir kaynak oluşturduğu düşünülmektedir.

Fen öğretimi, kavram karikatürü, fen karikatürü, ilkokul ve ortaokul öğrencisi

Concept cartoons are visual drawings that present ideas about a scientific event in daily life with the help of characters in a cartoon form and contain opposing thoughts about the subject created in the form of discussion. It is known that concept cartoons are used as a tool so that students can participate in the lesson actively, express their thoughts and ideas easily, and arouse curiosity about the lesson. In this study, it is aimed to analyze the descriptive content of the researches about the use of cartoons or concept cartoons in science teaching in Turkey. The sample of the study consists of 39 studies. In the study, in which 23 master's theses, 15 articles and 1 doctoral thesis were examined, coding was made as A1, A2, … A39 in order to analyze the researches more easily. The findings are given in tables and graphs by dividing them into certain categories. As a result of the study, it was seen that the studies were often conducted with the aim of "determining the effect of the use of cartoons in science teaching on the academic achievement of the participants". According to the methods of the studies, it was determined that quasi-experimental and experimental methods from quantitative methods were used most. When the study group distributions of the analyzed studies were examined, it was seen that the samples of the studies consisted of 7th grade students at most. When analyzed according to the subject areas, it was determined that the most researches focused on the subject area of "Living Things and Life". Considering the duration of the studies, it was determined that they were frequently conducted between 4-6 weeks, and the common results were mostly. It was concluded that the use of cartoons in science education positively affected the academic achievement of the participants. It is thought that the study constitutes an organized resource for researchers who will work in the field, as it brings together the researches on cartoons and concept cartoons in science teaching.

Science teaching, concept cartoons, science cartoons, primary and elementary student