Abstract


VERNAKÜLER TASARIMDA SÜRDÜRÜLEBİLİR YERELLİK: ERBAA ÖRNEĞİ

Vernaküler, üretilen kültür biçimlerinin görselleşmesidir. Yerel tarih ve kültürün oluşturduğu görsel dil olan vernaküler tasarım kavramı, mimarlık alanında yoğun olarak kullanılmakla birlikte günümüzde multidisipliner bağlamda görsel iletişim tasarımında da ele alınmaktadır. Ülkemizde meslek icra eden yerel zanaatkârların herhangi bir eğitim almadan usta-çırak ilişkisi içinde ürettiği grafik ürünlere işaret eden vernaküler, yerelin görsel kültürel ilişkisini anonim olarak ortaya koymaktadır. Çalışmada, Erbaa’da vernaküler tasarımın nasıl olduğunun, araştırmaya dahil olan 17 adet işyeri tabelasının mesleki disiplin içerisinde nasıl ele alınıp uygulandığının ortaya konması amaçlanmıştır. Alan literatürü incelendiğinde mimarlık gibi farklı disiplinlerde ele alınan vernaküler konusunun grafik tasarım bağlamında yeterince ele alınmadığı görülmektedir. Alana katkı sağlamak amacı ile yapılacak bu çalışma, Tokat ilinin Erbaa ilçesindeki tasarım kültürünün tabela tasarımlarında vernaküler olarak nasıl ele alındığının tespiti açısından önemlidir. Görüşme formunun uygulandığı iş yerleri toplamda 17 adettir. Çalışma, görüşme ve doküman inceleme yöntemi ile yapılmış nitel bir çalışmadır. Çalışmada ele alınan 17 adet vernaküler tabela incelendiğinde serifsiz fontların serifli fontlara oranla daha fazla tercih edildiği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma kapsamında, Erbaa’da en eski vernaküler tabela 1950, en yeni tabela ise 2010 yılına aittir. Folyo, dijital baskı folyo ve el işçiliği ile üretilen vernaküler tabela çerçeveleri ahşap ve metal olarak çeşitlenmiştir. Tabelalarda kullanılan renk skalası geniş tutulmamakla birlikte tasarım kültürü ve font seçimi reklamcıya bırakılmıştır. El işçiliği ile üretilen tabelalarda tipografide espas, ölçüler değişken ve oran-orantıdan uzak olduğu sonucuna ulaşılmıştır. 3 adet tabela R1, 8 adet tabela R2, 2 adet tabela R3, 2 adet tabela tamamen el işçiliği ile yapılmış olup 1 adet tabelanın ise reklamcı bilgisine ulaşılamamıştır. R3 reklamcısından biri il dışı hizmet verirken diğer tüm reklamcılar yereldir. Tabelaların teslimi 1,2 ve 4-5 gün olarak değişmektedir. Boya tercihleri uygulanacak olan yüzeye göre değişmekte olup tabela tasarımlarında referans alınan herhangi bir noktanın olup olmadığı bilgisine ise ulaşılamamıştır.



Keywords

Vernaküler tasarım, sürdürebilirlik, tabela tasarımı.





References