Toplumsal cinsiyet ve mitler bağlamında kadın konusu, 20. yüzyılın sonlarındaki feminist hareketler nedeniyle yeniden canlanmıştır. Mitlerde yer alan kadın karakterlerin nahoş özelliklerini çoğunlukla görmezden gelen feministler, bunun yerine onların bağımsızlığına ve özerklik arzusuna odaklanmışlardır. Araştırma kapsamında teoloji, mitoloji ya da tarih yazımına ilişkin okumalardan ziyade mitlerdeki kadın imgesinin toplumsal cinsiyetin inşasına ilişkin etkisi sanat eseri örnekleri ile ortaya konulmaktadır. Mitler, zamanla zenginleşip gelişen, örtük gerçekliklerdir. Araştırma kapsamında tarihte kadının konumlandırılışı, seçilen ya da seçilmeyen figür haline getirilmesi, kutsallaştırılması ya da edilgin hale getirilmesi ve mitlere kaynaklık ediş biçimi iki mit üzerinden ele alınmıştır: Lilith ve Pandora. Bu anlamda Lilith ve Pandora mitleri, ‘kurmaca’ yönünden ziyade ‘yaşayan mitler’ olarak ve erkek egemen sistemin mitler üzerinden kurgulanış biçimleri ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Burada mitlerin sosyolojik bağlamından, bilinçli olarak toplum kurallarının yaratılmasından ve hayata fon değerinde bir zemin oluşturulmasından söz edilmektedir. Bu çalışma, nitel bir araştırmanın ürünüdür ve Lilith ve Pandora mitleri üzerinden toplumsal cinsiyet konusuna ve ilgili sanat eserlerine odaklanmaktadır. Pandora miti ve Lilith’in otorite karşıtı tavrı ile toplumsal cinsiyet ilişkisini kurarak yeni bir bakış açısı elde etmeyi amaçlamıştır. Toplumsal cinsiyet rollerinin sistem tarafından nasıl yapılandırıldığı, metaforik ögeler ve mitler aracılığıyla ele alınmaktadır. Lilith ve Pandora örneklerinin seçilmesinin temel nedeni, karşılaştırmalı bir araştırma ortaya koymaktan ziyade onların mitlerde kadın konusu bağlamında başlangıç noktası olmalarından kaynaklanmaktadır. İkincil konumunu reddeden Lilith kaçmış, içindeki kötülüğü kucaklamış ve bir iblise dönüşmüştür. Pandora gibi Lilith de itaatsizliğin cezbedici durumuna karşı koyamamıştır. Bir mite göre bir kutu açılır, başka bir mitte ise otoriteye karşı konulur. Her ikisinin de sonucu, cennetin sonu ve kötülüklerin başlangıcıdır.

Toplumsal cinsiyet, mit, kadın, Lilith, Pandora.