FROM BRAIN DRAIN TO BRAIN CIRCULATION: BRAIN POWER IN REGIONAL DEVELOPMENT
Bu çalışmada beyin göçü, beyin dolaşımı ve kalkınma olguları arasındaki ilişkiler çeşitli örneklemler üzerinden teorik olarak analiz edilmeye çalışılmaktadır. Refah düzeyi düşük toplumların temel problemlerinden biri beşerî sermaye düzeyi yüksek bireylerin birçok nedenden dolayı refah düzeyi yüksek ülkelere göç etmesidir. Bu göç biçimi kaynak ülkelere birtakım faydalar sağlasa da hedef ülkelerin daha da gelişmesine neden olmakta ve esas katkıyı onlara sunmaktadır. Beyin göçü ile ülkeler arasındaki kalkınma farkı giderek daha da derinleşmektedir. Bu bağlamda kaynak ülkenin kalkınması ile beyin göçü arasında çoğu zaman doğrusal bir ilişki kurulamamaktadır. Ancak beyin göçü hala yaygın olsa da sınırların aşınması ve kaynak ülkenin geliştirmiş olduğu politikalar çerçevesinde beyin göçü yerine beyin dolaşımı olgusu tartışılır hale gelmekte ve beyin göçü ile kıyaslandığında beyin dolaşımına yönelik daha iyimser bir bakış açısı bulunmaktadır. Beyin göçü, ülkeler arasındaki farkın büyümesine neden olurken bazı bakış açılarına göre beyin dolaşımı bu farkın minimize edilmesini sağlayabilmektedir. Geriye dönüşü teşvik eden nitelikli programlar hayata geçirildiğinde kaynak ülke açısından beyin dolaşımının faydaları daha çok ön plana çıkmaktadır. Ülkeler arasında beyin dolaşımına yönelik birçok program bulunmaktadır. Bu programların bir kısmı yüksek vasıflı işgücünün hareketliliğine yönelik iken bir kısmı ise yükseköğrenime yönelik öğrenci ve personel hareketliliğini kapsamaktadır. Bu konuda üniversiteler arası iş birliği beyin dolaşımının önemli bir bileşenini oluşturmaktadır. Bu hareketlilik aracılığıyla beşerî sermayesini yükselten bireyler ülkesinin kalkınmasına bir katkı sunabileceği düşünülmektedir.

Keywords
Göç, kalkınma, beşerî sermaye, bilginin dolaşımı.