Bu çalışmada Türkçe öğretmeni adaylarından bilgilendirici bir metni nasıl özetlediklerini belirlemek için Türkçe dersi öğretim programında yer alan açıklamaları özetlemeleri istenmiştir. Araştırmada öğretmen adaylarının özetleme konusundaki durumlarını belirlemek için “gerçek durum çalışması” kullanılmış ve tipik durum örneklemesi yoluyla seçilen öğretmen adayları araştırmaya gönüllü olarak katılmıştır. Özet metinlerdeki her bir cümle tek tek anlamlı olarak okunmuş, cümlenin önceki ve sonraki cümle ya da anlamla bağlantısı kontrol edilmiştir. Bu analiz sonucunda “Biçimsel İnceleme”, “İçerik İnceleme”, “Dilbilgisi-Yazım”, “Gözden Geçirme”, “Özetleme Anlayışları” ve “Okuma” olmak üzere 6 ana temaya ulaşılmıştır. Ancak içerik analizi ile derinleştirilen incelemede bu temaların daha fazla alt temadan oluştuğu belirlenmiştir. Verilerin analizi sonucunda öğretmen adaylarının özet metinlerinde başlık kullandıkları, başlık seçiminde amaç davranışı daha çok tercih ettikleri, ana metnin şekil özelliklerine dikkat eden öğrencilerin özet metinlerinde de ana metnin başlık yapısını koruduğu görülmüştür. Öğretmen adayı öğrencilerin özet metinlerinin giriş bölümlerinde özet yapma amaçlarına ve sonuç bölümünde metni toparlayıcı ifadelere yer vermedikleri belirlenmiştir. Özet metinler incelendiğinde içerik oluşturma temasında öğretmen adaylarının özetleme yaparken birbirinden farklı metin özetleme stratejilerini bir arada kullandıkları, ifade tarzı bakımından da ana metin yazarının tarzına bağlı kaldıkları ve anlatımda nesnel bir tavır takındıkları ortaya çıkmıştır. Noktalama, yazım ve bağdaşıklık alt başlıklarını kapsayan dil bilgisi temasında ise öğretmen adaylarının özet metinlerinin birçok hata barındırdığı görülmüştür. Öğretmen adayı öğrenicilerin özet metin algılarının değişkenlik gösterdiği ancak çoğunlukla özeti ana metnin daha da kısaltılmış hali olarak düşündükleri belirlenmiştir. Özet metinlerden öğretmen adaylarının büyük çoğunluğunun özet metni oluştururken ana metnin tamamını okuduğu ve özet metinlerin ana metnin tamamını yansıttığı ancak özetleme sonrasında ortaya çıkan metinlerin gözden geçirilmediği belirlenmiştir.

Metin özetleme, özetleme, özetleme stratejileri, Türkçe dersi öğretim programı, Türkçe öğretmenliği