The issue of women in the context of gender and myths has been revived due to the feminist movements of the late 20th century. Feminists, who mostly ignored the unpleasant features of female characters in myths, focused instead on their independence and desire for autonomy. Within the scope of the research, the effect of the female image in the myths on the construction of gender is revealed with examples of works of art, rather than readings on theology, mythology or historiography. Myths are implicit realities that enrich and develop over time. Within the scope of the research, the positioning of women in history, making them a chosen or unselected figure, making them sacred or passive, and the way they are the source of myths are discussed over two myths: Lilith and Pandora. In this sense, the myths of Lilith and Pandora have been tried to be revealed as 'living myths' rather than in terms of 'fiction' and the ways in which the male-dominated system is constructed over myths. Here, it is mentioned about the sociological context of myths, the conscious creation of social rules and the creation of a foundation worth living. This study is the product of a qualitative research and focuses on the subject of gender and related artworks through the myths of Lilith and Pandora. It aimed to obtain a new perspective by establishing the gender relationship with the Pandora myth and Lilith's anti-authoritarian attitude. How gender roles are structured by the system is discussed through metaphorical elements and myths. The main reason for choosing the examples of Lilith and Pandora is that they are the starting point in the context of women in myths, apart from presenting a comparative research. Rejecting her secondary position, Lilith escaped, embraced her inner evil, and turned into a demon. Like Pandora, Lilith could not resist the temptation of disobedience. According to one myth, a box is opened; in another, authority is challenged. The result of both is the end of heaven and the beginning of evil.

Gender, myth, woman, Lilith, Pandora.

Toplumsal cinsiyet ve mitler bağlamında kadın konusu, 20. yüzyılın sonlarındaki feminist hareketler nedeniyle yeniden canlanmıştır. Mitlerde yer alan kadın karakterlerin nahoş özelliklerini çoğunlukla görmezden gelen feministler, bunun yerine onların bağımsızlığına ve özerklik arzusuna odaklanmışlardır. Araştırma kapsamında teoloji, mitoloji ya da tarih yazımına ilişkin okumalardan ziyade mitlerdeki kadın imgesinin toplumsal cinsiyetin inşasına ilişkin etkisi sanat eseri örnekleri ile ortaya konulmaktadır. Mitler, zamanla zenginleşip gelişen, örtük gerçekliklerdir. Araştırma kapsamında tarihte kadının konumlandırılışı, seçilen ya da seçilmeyen figür haline getirilmesi, kutsallaştırılması ya da edilgin hale getirilmesi ve mitlere kaynaklık ediş biçimi iki mit üzerinden ele alınmıştır: Lilith ve Pandora. Bu anlamda Lilith ve Pandora mitleri, ‘kurmaca’ yönünden ziyade ‘yaşayan mitler’ olarak ve erkek egemen sistemin mitler üzerinden kurgulanış biçimleri ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Burada mitlerin sosyolojik bağlamından, bilinçli olarak toplum kurallarının yaratılmasından ve hayata fon değerinde bir zemin oluşturulmasından söz edilmektedir. Bu çalışma, nitel bir araştırmanın ürünüdür ve Lilith ve Pandora mitleri üzerinden toplumsal cinsiyet konusuna ve ilgili sanat eserlerine odaklanmaktadır. Pandora miti ve Lilith’in otorite karşıtı tavrı ile toplumsal cinsiyet ilişkisini kurarak yeni bir bakış açısı elde etmeyi amaçlamıştır. Toplumsal cinsiyet rollerinin sistem tarafından nasıl yapılandırıldığı, metaforik ögeler ve mitler aracılığıyla ele alınmaktadır. Lilith ve Pandora örneklerinin seçilmesinin temel nedeni, karşılaştırmalı bir araştırma ortaya koymaktan ziyade onların mitlerde kadın konusu bağlamında başlangıç noktası olmalarından kaynaklanmaktadır. İkincil konumunu reddeden Lilith kaçmış, içindeki kötülüğü kucaklamış ve bir iblise dönüşmüştür. Pandora gibi Lilith de itaatsizliğin cezbedici durumuna karşı koyamamıştır. Bir mite göre bir kutu açılır, başka bir mitte ise otoriteye karşı konulur. Her ikisinin de sonucu, cennetin sonu ve kötülüklerin başlangıcıdır.

Toplumsal cinsiyet, mit, kadın, Lilith, Pandora.