Mankurt ve közkaman, son yıllarda Türk siyasetçileri tarafından artan bir sıklıkla dile getirilen ve Türk basınında da buna paralel olarak yer bulan kavramlardır. Köken olarak incelendiğinde her iki kavramın da Manas Destanı’ndan türetildiğini söylemek mümkündür. Günümüzde halen güncelliğini koruyan mankurt ve közkaman kavramları ve kavramların anlam bulduğu hikayeler, günümüz siyasal ve kültürel dünyasını anlamlandırmada önemli fırsatlar sunmaktadır. Bu çalışmada temel amaç, Manas Destanı’ndan günümüze gelen mankurt ve közkaman kavramlarının ne anlam ifade ettiğini, günümüzde hangi bağlamlarda kullanıldığını ve bu bağlamların Türk basınındaki yansımalarını ortaya koymaktır. Yapılan alan yazın taramasında, mankurt ve közkaman kavramlarının sıklıkla edebiyat bağlamında incelendiği, kavramların siyasal boyutlarının ve basındaki yansımalarının genellikle görmezden gelindiği tespit edilmiştir. Çalışma bu durumu sorunsal olarak değerlendirmektedir. Medya, birey ve toplumların bilgilenmesinde, bilinçlenmesinde, kolektif hafızanın gelecek kuşaklara aktarılmasında ve bireylerin tutum ve davranışlarının biçimlenmesinde günümüzün en önemli aygıtları arasında yer almaktadır. Bu doğrultuda kavramların medyadaki yansımalarının incelenmesi, kavramların orijinal anlamlarıyla kullanılıp kullanılmadığının tespit edilmesi, kavramların içeriğinin ve taşıdığı nasihatlerin gelecek nesillere doğru bir şekilde aktarılmasında oldukça önemlidir. Bu kapsamda, Türkiye’de 2015 - 2020 yılları arasında mankurt ve közkaman kavramlarının, farklı ideolojik yayıncılık anlayışına sahip, Yeniçağ, Yeni Şafak, Sabah, Hürriyet, Cumhuriyet ve Evrensel gazetelerindeki temsilleri, Teun Van Dijk’ın geliştirdiği eleştirel söylem analizi metoduna uygun olarak çözümlenmiştir. Elde edilen verilere göre, kavramlar milliyetçi söylem içerisinde bir unsur olarak kullanılmakta, terör unsurlarına karşı kamuoyu bu kavramlarla uyarılmakta, ülkesini ve kültürünü küçümseyen, emperyalist devletlere kendi ülkesini kötüleyen kişi veya kişiler mankurt ve közkaman olarak nitelenmektedir. Ayrıca çalışmadan elde edilen verilere göre, kavramın kullanıldığı gazetenin siyasal duruşu yine kavramların aktarılış biçimini etkilemiştir.

Mankurt, Közkaman, Manas Destanı, Aytmatov, Eleştirel söylem analizi